Levha Hareketleri                                                                                                                                                                                                                                      YER KABUĞUNU ETKÄ°LEYEN LEVHA HAREKETLERÄ° :
1- Dünya’nın (Yerkürenin) Katmanları (Tabakaları) :
Dünya Güneş’ten koptuktan sonra dönerek katılaştığı için yapısında bulunan maddeler yoğunluklarına göre dizilmişler ve yoğunluğu büyük olan maddeler yerkürenin merkezinde toplanmış yoğunluğu küçük olan maddeler yerkürenin dış kısmında yer almıştır. Böylece yerkürenin dışından merkezine doğru çeşitli tabakalar oluşmuştur.
Dünya dıştan içe doğru atmosfer hidrosfer litosfer pirosfer ve barisfer olmak üzere beş tabakadan oluşur.
a) Atmosfer (Hava Küre) :
• Dünya’nın etrafını saran ve onunla birlikte dönen hava tabakasına atmosfer denir. (Dünya oluşurken katılaşan yerkabuğundan ayrılan azot oksijen ve diğer bazı gazların oluşturduğu tabakadır).
• Atmosferi oluşturan hava tabakasında % 78 (781) oranında azot gazı % 21 (209) oranında oksijen gazı %1 oranında da diğer gazlar (soy gazlar CO2 gazı CO gazı ozon gazı (O3) su buharı) bulunur. (% 093 oranında soy gazlar % 007 oranında da değişken gazlar olan su buharı CO2 O3 bulunur).
• Atmosferde sıcaklık farkına göre troposfer stratosfer mezosfer ve termosfer gibi tabakalar oluşmuştur.
• (Atmosferin kalınlığı 800–1000 km kadardır).
b) Hidrosfer (Su Küre) :
• Yer kabuğunun çukur yerlerini dolduran suların (deniz göl akarsu yeraltı suları) oluşturduğu tabakadır.
• Yeryüzünün 3/4’ü sularla kaplıdır.
• Hidrosferdeki sular buharlaşarak hava olaylarının ve suyun doğal çevriminin gerçekleşmesini ve yer kabuğunun şeklinin değişmesini sağlar.
• (Yeryüzündeki sular Dünya yüzeyine dağılabilseydi kalınlığı 4–7 km olurdu).
c) Litosfer (Taş Küre = Yerkabuğu) :
• Canlıların üzerinde yaşadığı çeşitli taş toprak ve kayaçlardan oluşan tabakadır.
• Litosfer okyanusların dibinde ince karalarda ise daha kalındır (ve ortalama kalınlığı 60 km’dir).
• Sıcaklık her 33 m aşağı inildikçe 10C yükselir. Bu tabakanın en alt kısmındaki sıcaklık ortalama 20000C civarındadır.
• Yerkabuğunun üst kısımlarında en fazla alüminyum ve silisyum (silikat) elementleri bulunur. (Bu nedenle bu tabakaya SiAl tabakası denir). Daha alt kısımlarda silisyum magnezyum demir ve nikel gibi elementlerin miktarı artar. (Bu nedenle de bu tabakaya SiMa denir).
• (Yoğunluğu 25 – 5 gr/cm3 tür).
d) Pirosfer (Ateş Küre = Magma = Manto) :
• Yerkabuğunun altında bulunan (2900 km kalınlığındaki) tabakadır.
• Pirosferin üst kısmındaki sıcaklık 20000C civarındadır. Bu kadar yüksek sıcaklıkta bütün maddeler erimiş halde bulunur.
• Pirosferde bulunan erimiş haldeki maddelerin oluşturduğu sıvıya magma denir. Magmada en fazla Si ve Mg elementleri bulunur.
• (Pirosferin ilk 1200 km’lik kısmında Si ve Mg bulunurken sonraki 1700 km’lik kısmında Fe ve Ni elementleri de bulunur).
e) Barisfer (Ağır Küre = Çekirdek) :
• Dünya’nın merkezindeki en ağır maddelerin bulunduğu tabakadır.
• Barisferin büyük bir kısmını Fe ve Ni elementleri oluşturur.
• Sıcaklık 50000C civarındadır. Bu sıcaklıkta bütün maddeler gaz veya sıvı halde olması gerekirken yüksek basınçtan dolayı katıya yakın haldedir.
• (Ortalama kalınlığı 3400 – 4000 km olan).